Gecekondu

Toplumsal dönüşümün hız kazanmasıyla birlikte ulusal sanayi ve ulusal burjuvazinin güçlendirilmesinin, özel sektör teşvikleriyle sanayide yaşanan gelişmelerin ve hızlanan kentleşme olgusunun yarattığı yapılaşma türü.

Gecekondu insanların en temel ihtiyaçlarından biri olan barınmayı karşılamak üzere, hızla "başlarını bir eve sokmak" için, adı üstüne bir veya birkaç "gece"de "konan" bir yapı türüdür. Çoğunlukla zorunlu göçle gelenler, ya da yaşam alanı planlanmamış sanayi alanları etrafında 7/24 vardiyalı çalışan işçiler tarafından, genelde toprak mülkiyetine sahip olmadan inşa edilirler. Aksi durumlar da vardır elbette.

İçinde yaşayacak insanlar bu yapıları çevreden temin ettikleri malzemelerle, zaman zaman imece/yardımlaşmayla ve profesyonel bir tasarım hizmeti almadan inşa ettikleri için, yapılar literatürde "mimarsız mimarlık" grubu içinde sayılırlar. Bu nedenle gecekondulara çoğu kez mimari bir değer atfedilmez, hatta niteliksiz bir yapı stoğu olarak tarif edilir. Oysaki kullanım değeri üzerine kurulan, henüz bir değişim değeri ile metalaşmadığı için artı değer üretmeyen, çevreden elde edilen, bazen de endüstriyel olmayan, doğaya yeniden karışacak malzemelerle üretildiği için ekolojik bir uygulama olan, çok katlı olmadığı için insani ölçeği aşmayan, toprakla ilişkisi yabancılaşmamış, doğa, bitki, hayvan ile hemzemin bir ilişkisi olan vb. özellikler taşır. Bu tür özellikler de nitelikli bir yapılı çevrenin temel özellikleri olduğu için esasen dikkate alınacak bir mekansallık üretilmektedir.